Çagalykdan bäri reňkli dünýäni köpden bäri isleýäris.Ertekini suratlandyrmak üçin hatda "reňkli" we "reňkli" sözler hem ulanylýar.
Bu tebigy reňk söýgüsi, köp ene-atany surat çekmegi çagalarynyň esasy hobbi hasaplaýar.Çaganyň surat çekmegi hakykatdanam gowy görýändigine garamazdan, az sanly çaga bir reňkli guty jadysyna garşy durup biler.
Limon sary, mämişi sary, açyk gyzyl, ot ýaşyl, zeýtun ýaşyl, bişen goňur, ok, kobalt gök, ultramarin ... bu owadan reňkler çagalaryň ruhlaryny bilmän ogurlaýan täsirli älemgoşara meňzeýär.
Duýgur adamlar bu reňkleriň atlarynyň esasan ot ýaşyl we gül gyzyl ýaly häsiýetli sözlerdigini görüp bilerler.Şeýle-de bolsa, ýönekeý adamlaryň düşünip bilmeýän "oker" ýaly käbir zatlary bar.
Käbir pigmentleriň taryhyny bilýän bolsaňyz, uzak derýada ýok edilen şeýle reňkleriň has köpdügine göz ýetirersiňiz.Her reňkiň aňyrsynda tozanly hekaýa bar.
Uzak wagtlap adam pigmentleri bu reňkli dünýäniň müňden birini suratlandyryp bilmedi.
Her gezek täze pigment peýda bolanda, görkezýän reňkine täze at berilýär.
Iň irki pigmentler tebigy minerallardan gelip çykypdyr we köpüsi ýörite ýerlerde öndürilen toprakdan gelip çykypdyr.
Ironokary demir düzümi bolan ok poroşoky pigment hökmünde köpden bäri ulanylýar we görkezýän gyzyl goňur reňkli reňk hem diýilýär.
Miladydan öňki dördünji asyrda gadymy müsürliler pigment ýasamak ukybyny özleşdiripdirler.Malahit, firuzek we darçyn ýaly tebigy minerallary nähili ulanmalydygyny, pigmentiň arassalygyny ýokarlandyrmak üçin olary üwürmegi we suw bilen ýuwmagy bilýärler.
Şol bir wagtyň özünde gadymy müsürlilerde ösümlik boýag tehnologiýasy hem bardy.Bu gadymy Müsüre köp sanly reňkli we açyk çyzgylary çekmäge mümkinçilik berdi.
Müňlerçe ýyl bäri adam pigmentleriniň ösüşi şowly açyşlar bilen amala aşyrylýar.Şeýle şowlulygyň ähtimallygyny ýokarlandyrmak üçin adamlar köp geň synanyşyklar etdiler we ajaýyp pigmentler we boýaglar toparyny döretdiler.
Takmynan 48-nji ýylda Beýik Sezar Müsürde gyrmyzy gyrmyzy görnüşi görüpdir we bada-bat haýran galypdyr.Süňk gyrgysy gyrmyzy diýilýän bu reňki Rime getirip, Rim şa maşgalasynyň aýratyn reňkine öwürdi.
Şondan bäri gyrmyzy asyllylygyň nyşanyna öwrüldi.Şonuň üçin soňraky nesiller maşgala durmuşyny suratlandyrmak üçin "gyrmyzy reňkde doglan" jümlesini ulanýarlar.Şeýle-de bolsa, süňk ulitkalarynyň gyrmyzy boýagynyň önümçiligini ajaýyp eser diýip atlandyryp bolar.
Çüýrük süňk ulitkalaryny we agaç külüni çüýrük peşewden doly çelege batyryň.Uzak wagtlap durandan soň, süňk çybygynyň gill beziniň ýapyşykly sekresiýasy üýtgäp, häzirki wagtda gök gyrmyzy reňk görkezýän ammiak purpurit atly bir madda öndürer.
Ammiak purpuritiniň gurluş formulasy
Bu usulyň netijesi gaty az.Rim eşigini boýamak üçin 250000 süňk çybygyna 15 ml-den az boýag öndürip biler.
Mundan başga-da, önümçilik prosesi porsy bolansoň, bu boýag diňe şäheriň daşynda öndürilip bilner.Iň soňky taýýar eşikler hem ýylyň dowamynda düşündirip bolmajak üýtgeşik tagam berýär, belki-de bu "Korol tagamy".
Süňk gyrgysy gyrmyzy ýaly reňkler kän däl.Mumiýa tozy ilki derman hökmünde meşhur bolup, soňra pigment hökmünde meşhur bolan döwürde peşew bilen baglanyşykly başga bir pigment oýlanyp tapyldy.
Uzak wagtlap ýele we güne sezewar bolan owadan we aç-açan sary.Oňa hindi sary diýilýär.
Patyşa gyrmyzy ýörite boýag öndürmek üçin süňk ulitka
Hindi sary üçin çig mal
Adyndan görnüşi ýaly, sygyr peşewinden alynýandygy aýdylýan Hindistandan syrly pigmentdir.
Bu sygyrlara diňe mangonyň ýapragy we suwy iýmitlenýärdi, netijede agyr iýmitlenmeýärdi we peşewde ýörite sary maddalar bardy.
Sarylykdan ylham alandygy üçin Turner ýaňsylandy, sebäbi esasanam hindi sarysyny ulanmagy gowy görýärdi
Bu geň pigmentler we boýaglar sungat dünýäsinde uzak wagtlap agdyklyk edipdir.Olar diňe bir adamlara we haýwanlara zyýan bermek bilen çäklenmän, önümçiliginiň pesligi we bahasy ýokary.Mysal üçin, Galkynyş zamanasynda topar sian lapis lazuli poroşokyndan ýasaldy we bahasy şol bir hilli altynyňkydan bäş esse ýokarydy.
Ynsan ylmynyň we tehnologiýasynyň partlaýjy ösüşi bilen pigmentlere-de uly öwrülişik gerek.Şeýle-de bolsa, bu beýik ynkylap ölüme sebäp boldy.
Gurşun ak dünýäde dürli siwilizasiýalarda we sebitlerde yz galdyryp bilýän seýrek reňkdir.Miladydan öňki dördünji asyrda gadymy grekler gurşun akyny gaýtadan işlemegiň usulyny özleşdiripdirler.
Gurşun ak
Adatça, birnäçe gurşun barlary sirke ýa-da haýwan zapaslaryna salynýar we birnäçe aýlap ýapyk ýerde goýulýar.Iň esasy gurşun karbonat gurşun akdyr.
Taýýar gurşun ak, iň oňat pigmentleriň biri hasaplanýan düýbünden açyk we galyň reňk berýär.
Şeýle-de bolsa, gurşun ak diňe bir suratlarda ajaýyp däl.Rim aýal-gyzlary, ýapon geýşa we hytaý aýal-gyzlarynyň hemmesi ýüzüni ýuwmak üçin gurşun ak reňkini ulanýarlar.Facüzdäki kemçilikleri örtmek bilen bir hatarda gara reňkli deri, çüýrän dişler we tüsse bolýar.Şol bir wagtyň özünde, damar damarlarynyň, böwrekleriň zeperlenmegine, kelle agyry, gusmak, içgeçme, koma we beýleki alamatlara sebäp bolar.
Aslynda gara reňkli şa zenany abethelizaweta gurşundan zäherlenýärdi
Şuňa meňzeş alamatlar suratkeşlerde-de ýüze çykýar.Adamlar köplenç suratkeşlere düşündirip bolmajak agyry "suratkeş kolik" diýip atlandyrýarlar.Centuriesöne asyrlar geçdi we adamlar bu geň hadysalaryň hakykatdanam halaýan reňklerinden gelip çykýandygyna düşünmediler.
Aýalyň ýüzündäki gurşun ak has amatly bolup bilmez
Gurşun ak bu pigment rewolýusiýasynda has köp reňk aldy.
Wan Gogyň iň gowy görýän hrom sarysy, gurşun hromatydyr.Bu sary pigment, ýigrenji hindi sarysyndan has açyk, ýöne arzan.
Wan Gogyň suraty
Gurşun ak ýaly, düzümindäki gurşun adam bedenine aňsatlyk bilen girýär we kalsiý görnüşinde gizlenýär we nerw ulgamynyň bozulmalary ýaly bir topar kesellere sebäp bolýar.
Hrom sary we galyň örtügi halaýan Wan Gogyň uzak wagt bäri akyl hassalygyndan ejir çekmeginiň sebäbi, hrom sarynyň "goşandy" bilen baglanyşyklydyr.
Pigment rewolýusiýasynyň başga bir önümi, gurşun ak hrom sary ýaly "näbelli" däl.Napoleondan başlap biler.Waterloo söweşinden soň Napoleon özüniň işinden aýrylandygyny yglan etdi, Iňlisler bolsa Keramatly Helenaelena sürgün edildi.Adada alty ýyldan az wagt geçirenden soň, Napoleon geň galdy we ölüminiň sebäpleri dürli-dürli.
Iňlisleriň jeset hasabatyna görä, Napoleon aşgazan ýarasyndan öldi, ýöne käbir gözleglerde Napoleonyň saçynda köp mukdarda arseniň bardygy anyklandy.
Dürli ýyllaryň birnäçe saç nusgalarynda ýüze çykarylan arsen düzümi adaty mukdardan 10-100 esse köpdi.Şonuň üçin käbir adamlar Napoleonyň zäherlenendigine we çarçuwalanandygyna ynanýarlar.
Emma meseläniň hakykaty haýran galdyrýar.Napoleonyň bedenindäki artykmaç arsen, aslynda diwar kagyzynyň ýaşyl reňkinden gelýär.
200 ýyldan gowrak ozal meşhur şwesiýaly alym Şeler açyk ýaşyl pigment oýlap tapdy.Şeýle ýaşyl bir göz bilen hiç haçan ýatdan çykarylmaz.Tebigy materiallardan ýasalan ýaşyl pigmentler bilen gabat gelmekden uzak.Bu "Scheler ýaşyl", arzan bahasy sebäpli bazara çykarylandan soň sensasiýa döretdi.Diňe bir köp ýaşyl pigmentleri ýeňmek bilen çäklenmän, bir gezekde azyk bazaryny hem ýeňdi.
Käbir adamlaryň üç myhmanyň ölümine gönüden-göni sebäp bolan banketdäki nahary boýamak üçin Şeleri ýaşyl ulanandygy aýdylýar.Şiller ýaşyl söwdagärler tarapyndan sabyn, tort bezegi, oýunjak, süýji we geýim we elbetde diwar kagyz bezeginde giňden ulanylýar.Birnäçe wagtdan bäri sungatdan başlap, gündelik zerur zatlara çenli Napoleonyň ýatylýan otagy we hammam ýaly ýaşyl öwüsýän zatlar gurşalandyr.
Bu diwar kagyzynyň, Napoleonyň ýatylýan otagyndan alnandygy aýdylýar
Scheler ýaşyl komponenti mis arsenit bolup, onda trivalent arsen gaty zäherlidir.Napoleonyň sürgünde çygly howa bardy we köp mukdarda arsen goýberýän Scheler ýaşyl diwar kagyzyny ulandy.Greenaşyl otagda hiç haçan düşek bolmaz, belki şu sebäpdenem bolar diýilýär.Tötänlikde, arlerini öz içine alýan Şeler ýaşyl we soňra Pari Paris ýaşyl, ahyrsoňy pestisid boldy.Mundan başga-da, himiki boýaglary öz içine alýan bu arsen soňra belli bir derejede himiýa terapiýasyna ylham berýän sifili bejermek üçin ulanyldy.
Pol Ellis, himiýa bejergisiniň atasy
Cupreouranite
Şeler ýaşyl gadagan edilenden soň, başga bir gorkunç ýaşyl reňk bardy.Bu ýaşyl çig malyň önümçiligi barada aýdylanda, häzirki zaman adamlar ony derrew ýadro bombalary we radiasiýa bilen baglanyşdyryp bilerler, sebäbi uran.Köp adamlar uran magdanynyň tebigy görnüşini magdan dünýäsiniň gülü diýlip atlandyrylýan ajaýyp diýip bileris öýdemok.
Iň irki urany gazyp almak, ony toner hökmünde aýna goşmakdy.Bu görnüşde ýasalan aýnada ýaşyl yşyk bar we hakykatdanam owadan.
Ultramelewşe çyranyň aşagynda ýaşyl öwüsýän uran aýnasy
Mämişi sary uran oksidi tozy
Uranyň oksidi açyk mämişi gyzyl reňkde, keramiki önümlere toner hökmünde goşulýar.Ikinji jahan urşundan öň bu "energiýadan doly" uran önümleri henizem hemme ýerde bardy.Nuclearadro pudagynyň ösmegi bilen Amerikanyň Birleşen Ştatlary parahat ilatyň uranyny çäklendirip başlady.Şeýle-de bolsa, 1958-nji ýylda Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Atom Energiýasy Geňeşi bu çäklendirmeleri gowşatdy we könelişen urany keramiki zawodlarda we aýna zawodlarynda peýda boldy.
Tebigatdan gazyp almak, önümçilikden sintez ýaly pigmentleriň ösüş taryhy adam himiýa senagatynyň ösüş taryhydyr.Bu taryhdaky ajaýyp zatlaryň hemmesi şol reňkleriň atlarynda ýazylypdyr.
Süňk gyrgysy gyrmyzy, hindi sary, gurşun ak, Chrome sary, Şeler ýaşyl, Uran ýaşyl, Uran mämişi.
Olaryň hersi adamzat siwilizasiýasynyň ýolunda galan yzlar.Käbirleri durnukly we durnukly, ýöne käbirleri çuň däl.Diňe bu aýlawlary ýada salmak bilen tekiz göni ýol tapyp bileris.
Iş wagty: 31-2021-nji oktýabr